Tips en Adviezen in 2003 t/m 2006

Man-vrouwmaatschap beëindigen?!

Veel vrije beroepers oefenen hun praktijk uit in de vorm van een man-vrouwmaatschap. Die samenwerkingsvorm is onder het nieuwe belastingstelsel een stuk minder aantrekkelijk omdat de fiscale positie van de ondersteunende partner - vaak wat denigrerend aangeduid als "afgeleid ondernemer" - veel kritischer wordt beoordeeld. Als de afgeleid ondernemer als gevolg hiervan geen recht meer heeft op de ondernemersfaciliteiten én hem/ haar nog slechts een bescheiden aandeel in de praktijkwinst wordt toegerekend, kan het fiscaal aantrekkelijk zijn om de man-vrouwmaatschap te ontbinden.

Reële arbeidsbeloning toekennen
In dit geval moet u de ondersteunende partner een reële arbeidsbeloning gaan toekennen. U als vrije beroeper zet de praktijk dan voort als eenmanszaak en kan de reële arbeidsbeloning voor de meewerkende partner als bedrijfskosten opvoeren; de meewerkende partner moet die beloning in box 1 aangeven. Deze optie is al snel voordeliger als de arbeidsbeloning voor de ondersteunende partner hoger uitkomt dan het winstaandeel in de man-vrouwmaatschap: de praktijkwinst wordt dan beter gespreid over de vrije beroeper en de meewerkende partner waardoor een groter progressievoordeel gerealiseerd kan worden. Het is een kwestie van rekenen.

Bij de afweging is van belang dat:

• ontbinding van de man-vrouwmaatschap vrijwel altijd zonder directe belastingheffing kan plaatsvinden, door toepassing van de stakingsfaciliteiten, ofwel - als die niet toereikend zijn - door te kiezen voor een geruisloze doorschuiving naar de voortzettende partner;
  
• ontbinding van de maatschap niet met terugwerkende kracht kan plaatsvinden. Financiën heeft het standpunt dat de status van ondernemer voor de ondersteunende partner niet met terugwerkende kracht ongedaan kan worden gemaakt. Dat betekent dat wanneer de inspecteur de winstverdeling in de man-vrouwmaatschap achteraf corrigeert er niet alsnog gekozen kan worden voor een reële arbeidsbeloning!
  

Wat wordt kritischer beoordeeld?
De fiscale positie van de ondersteunende partner wordt op drie manieren kritischer beoordeeld:

1. De ondersteunende partner moet overtuigend aantonen dat hij/ zij ondernemer is in de zin van de belastingwet.
   
2. Hij/ zij moet voldoen aan de gebruikelijkheidstoets.
   
3. De winstverdeling wordt steeds vaker aangepast, zodat het winstaandeel van de ondersteunende partner lager uitkomt.
   

"Overtuigend ondernemer": rechtstreekse aansprakelijkheid
Het is verre van eenvoudig om overtuigend aan te tonen dat uw ondersteunende partner ondernemer is (in de zin van de belastingwet). De wet die sinds 1 januari 2001 geldt, bepaalt dat daarvoor vereist is dat een ondernemer rechtstreeks verbonden wordt voor de verbintenissen van die onderneming. Het aantonen van die rechtstreekse aansprakelijkheid is voor de "afgeleid ondernemer" vaak problematisch, omdat het verrichten van ondersteunende werkzaamheden nu eenmaal weinig tot geen zakelijke contacten met derden oplevert.

Gebruikelijkheidstoets
Slaagt de ondersteunende partner er in om die rechtstreekse aansprakelijkheid aan te tonen, dan moet een volgende hobbel worden genomen, te weten de gebruikelijkheidstoets. Op grond van die toets tellen de werkzaamheden van de ondersteunende partner in het samenwerkingsverband niet mee voor het urencriterium - de limiet van 1.225 uur - indien die werkzaamheden hoofdzakelijk (dat wil zeggen voor 70% of meer) van ondersteunende aard zijn én niet aangetoond kan worden dat een dergelijk samenwerkingsverband ook tussen niet-verbonden personen zou zijn aangegaan. Wordt het urencriterium niet gehaald, dan verliest de "afgeleid ondernemer" het recht op de ondernemersfaciliteiten, zoals de zelfstandigenaftrek, de startersaftrek, de meewerkaftrek en de opbouw van de fiscale oudedagsreserve. Het niet voldoen aan het urencriterium betekent niet het verlies van het fiscale ondernemerschap: de ondersteunende partner blijft fiscaal ondernemer, zodat de winst uit de man-vrouwmaatschap nog steeds aan twee ondernemers kan worden toegerekend.

Winstverdeling aangepast
De winstverdeling in de man-vrouwmaatschap is het volgende vraagpunt. De Hoge Raad heeft eind 2001 een zeer belangrijke uitspraak gedaan over de winstverdeling in een man-vrouwmaatschap waarin een huisartsenpraktijk werd uitgeoefend. De huisarts en zijn ondersteunende partner claimden een winstverdeling van 75%-25%, de rechter besliste dat de winstverdeling op 92%-8% moest worden gesteld. Met deze uitspraak in de hand eisen inspecteurs steeds vaker een hoger winstaandeel op voor de "echte" ondernemer, de vrije beroeper in het samenwerkingsverband - veelal meer dan 90% van de winst - waardoor het winstaandeel van de ondersteunende partner veel lager uitkomt dan in voorgaande jaren. Daarbij is een beroep op opgewekt vertrouwen - de inspecteur heeft in voorgaande jaren de winstverdeling toch aanvaard - vrijwel altijd kansloos. De inspecteur zal met een verwijzing naar het arrest van de Hoge Raad de winstverdeling bij veel man-vrouwmaatschappen met succes kunnen corrigeren. Gaan belanghebbenden niet akkoord met een aangepaste winstverdeling, dan wijst de inspecteur - kennelijk daartoe van hogerhand geïnstrueerd - ieder compromisvoorstel af. Het gevolg laat zich raden: er is nu een groot aantal zaken "onder de rechter", over de zakelijkheid van de winstverdeling in een man-vrouwmaatschap.

Wilt u (laten) uitzoeken of het voor u voordeliger is om uw man-vrouwmaatschap te beëindigen? Vraag dan aan uw adviseur om dit voor uw situatie te beoordelen.