Tips en Adviezen in 2003 t/m 2006

Gunstige waardering eigen woning voor successiewet

Bij schenking of vererving van een eigen woning, moet die woning voor de berekening van het verschuldigde schenkings- of successierecht gewaardeerd worden op de waarde in het economische verkeer. Dat is de verkoopwaarde van de woning in vrij opleverbare staat.
Deze waarderingsregel is per 1 januari 2002 in de wet opgenomen. Uit de parlementaire behandeling van deze wetswijziging blijkt duidelijk dat de wetgever van mening is dat bij de waardering van de woning (vanaf 1 januari 2002) geen rekening mag worden gehouden met een waardedrukkende factor wegens bewoning. Hof Den Haag heeft die overwegingen van de wetgever in een recente uitspraak gehonoreerd, maar Hof Den Bosch niet.

Bewoning is waardedrukkende factor
Hof Den Bosch heeft beslist dat onder de nieuwe regeling voor de waardering van de eigen woning voor de Successiewet wél degelijk ruimte is voor aftrek van een waardedrukkende factor wegens bewoning. De omvang van die aftrek is van diverse factoren afhankelijk, zoals de vermoedelijke duur van de (voorgezette) bewoning, de leeftijd en gezondheidstoestand van de bewoner, etc. etc.
De berechte casus betreft een echtpaar dat in gemeenschap van goederen gehuwd was. Tot de huwelijksgoederengemeenschap behoorde een eigen woning. Mevrouw overleed in maart 2002, de man bleef in de echtelijke woning wonen. In de aangifte successierecht werd het 50%-aandeel in de woning aangegeven voor 70% van de leegwaarde, de inspecteur corrigeerde dat tot 100%. Belanghebbende voerde stevige argumenten aan voor de 30% aftrek. Hij was niet van plan de woning op korte termijn te verkopen. Integendeel, hij wenste nog jaren, tot aan zijn dood, in de woning te blijven wonen. Voorts beriep hij zich op zijn goede gezondheid: met zijn 77 jaar kon hij nog goed uit de voeten.
Hof Den Bosch overwoog dat het algemeen bekend is dat een woonhuis dat vrij kan worden opgeleverd, een hogere waarde heeft dan een woonhuis waarbij dit niet het geval is. Het Hof vond het met belanghebbende niet reëel om de woning in vrij opleverbare staat te waarderen, aangezien de woning nog steeds door de man werd bewoond en hij ter zitting onweersproken had verklaard dat hij die bewoning langdurig zou voortzetten. Het Hof vond een aftrek van 30% wegens voortgezette bewoning niet onredelijk.

Belang voor de praktijk
Bij het overlijden van een van de partners blijft in vrijwel alle gevallen de langstlevende partner in de echtelijke woning wonen. Dat betekent dat in al die gevallen (het aandeel van de overledene in) de eigen woning - voor de berekening van het verschuldigde successierecht - lager kan worden gewaardeerd dan de waarde in vrij opleverbare staat. De omvang van de aftrek wegens voortgezette bewoning moet van geval tot geval, rekening houdend met de specifieke omstandigheden., worden benaderd.

Tip
Een aftrek wegens voortgezette bewoning op de leegwaarde van de eigen woning levert al snel een substantiële besparing aan successierecht op. Het is dan ook te verwachten dat Financiën in cassatie zal gaan tegen deze gunstige uitspraak. In afwachting van het definitieve oordeel van de Hoge Raad in deze zaak is aan te raden om - ter behoud van rechten - bezwaar te maken tegen aanslagen successie- of schenkingsrecht waarbij de eigen woning - ondanks een voortgezette bewoning, door de langstlevende partner of een ander - gewaardeerd is op de waarde in vrij opleverbare staat.

(Bron: Hof den Haag 2 april 2004, nr. 03/01337, Hof Den Bosch, 30 juni 2004, nr. 03/2113)